Wandtapijten en fresco’s

Vanaf de 14e eeuw zijn er in Europa al wandtapijten bekend. In Noord Europa werden de gotische kerken en kloosters versierd met gebrandschilderde ramen en wandtapijten. In Zuid Europa zijn het de fresco’s die een gelijkaardige positie innemen.
Wandtapijten waren kostbaarder dan fresco’s, vanwege het lange en gecompliceerde weefwerk, maar ook vanwege de dure materialen die nodig waren. Denk daarbij aan goud- en zilverdraad en aan bijzondere kleurstoffen die uit andere continenten gehaald werden. Een groot voordeel van een wandtapijt boven een fresco is dat het vrij gemakkelijk meegnomen kon worden. De tapijten werden van de dragers gehaald om dan opgerold vervoerd te worden. Het was zo feitelijk een mobiele fresco! Voor een vorst die veel reisde, zoals keizer Karel, was dit een zeer praktische oplossing. Een ander belangrijk voordeel bestond eruit dat een wandtapijt de ruimte enigszins isoleert, geen overbodige luxe in tochtige kerken en kastelen…

De Zuiderlijke Nederlanden waren vanaf de 15e eeuw het centrum van de wandtapijt-productie. Er waren verschillende ateliers o.a. in Doornik, Brugge, Brussel en Oudenaarde, (maar ook Zeeland had zijn eigen ateliers). Vanaf 1500 werd Brussel het belangrijkste centrum. Zij hadden technisch zeer hoogstaande weefsels en konden naast zijde en wol ook goud en zilverdraad in hun tapijten verwerken.
Deze belangrijke tak van kunstnijverheid gaf werk aan duizenden spinners, ververs, wevers en tekenaars. Veel bestellingen werden geplaatst door koningshuizen, o.a. het Habsburgse en Bourgondische hof. Met name Philips de Goede bestelde een aantal belangrijke reeksen of ‘caemers’.
Vanaf de 16e eeuw werden voor de ontwerpen belangrijke kunstenaars aangetrokken, waaronder Rafael (1483-1520), zodat ook in de weefkunst de renaissance zijn intrede deed. Ondertussen kwamen er andere centra op, onder andere in Parijs, Aubusson en Delft.

Battle of Pavia, Wandtapijt uit het atelier van Pieter van Aelst (Brussel), gemaakt naar de tekening van Rafael, 1515-1519

In de 17e eeuw zorgt Rubens voor een vernieuwing met zijn ontwerptekeningen de ‘cartons’. Uiteindelijke verdwijnen de wandtapijten, door de veranderende mode, de nadelige effecten van de Franse revolutie en door nieuwe technieken zoals de intrede van het behang in de 18e eeuw.

Cartone, gemaakt door Raphaël voor een wandtapijt

De thema’s van veel wandtapijten, komen in grote lijnen overeen met de thema’s die in fresco’s geschilderd worden. Een groot deel bestaat uit bijbelverhalen en heiligen-verhalen. Daarnaast zijn mythen en het werk van Ovidius belangrijke inspiratiebronnen. Ook zijn er jachttaferelen, oorlogsscènes en decoratief loofwerk te zien (dit laatste werd geproduceerd door de gespecialiseerde ateliers van Oudenaarde, Geraardsbergen en Edingen). http://nl.wikipedia.org/wiki/Verdure

Natuurlijk zijn er daarnaast ook bijzondere opdrachten geweest; De 7 deugden voor een vorst, uitgevoerd in een serie van 9 wandtapijten ‘Los Honores’, Deze reeks werd gemaakt voor Keizer Karel V (een groot verzamelaar van wandtapijten) voor zijn kroning te Aken in 1520.

http://it.wikipedia.org/wiki/Arazzo_dell’Apocalisse

http://it.wikipedia.org/wiki/La_dama_e_l’unicorno

http://it.wikipedia.org/wiki/Caccia_all’unicorno

http://it.wikipedia.org/wiki/Arazzi_di_Raffaello

Wandtapijten in Zeeland: http://www.zeeuwsmuseum.nl/museum/collectie/wandtapijten

Wandtapijten in Nijmegen: http://www.historien.nl/de-historie-van-de-nijmeegse-wandtapijten