Zand voor kalkmortel

15 mei 2015

Voor het maken van een fresco is het type zand dat gebruikt wordt essentieel.

Het beste is om rivierzand te gebruiken. Deze korrels zijn hoekiger dan zand dat uit een meer gewonnen wordt, waardoor het zand scherper is en dus beter ‘pakt’. Belangrijk is ook dat rivierzand, anders dan zeezand, geen zout bevat. Zouten tasten al op korte termijn het fresco aan.
De grootte van de korrel bepaalt de waterdoorlatend vermogen van de mortel, wat vooral belangrijk is in de onderlaag (de raaplaag) van het fresco. Als zowel de onderliggende baksteen als de raaplaag het geabsorbeerde water weer geleidelijk aan teruggeven aan de bovenlaag (de pleisterlaag), dan blijft deze laatste laag langer vochtig.

ondergrond van fijn grindSommige frescoschilders kiezen voor een zeer grove korrel, eerder fijn grind dan grof zand (zie foto), anderen gebruiken baksteenpoeder om het waterabsorberende vermogen van de mortel te vergroten.
De korrel van het zand voor de pleisterlaag of ‘intonaco’ is veel fijner (< 02). Dit zand mag geen onregelmatigheden zoals schelpresten bevatten. Dit is namelijk de schilderlaag van de frescoschilder. Deze laag moet zeer strak opgebracht worden. Putjes, voren en andere onregelmatigheden hebben een directe nadelige invloed op de kleur. De kleur op die plekken wordt dof. Kleur aangebracht op een strakke frescolaag is helder en krijgt een grote helderheid tijdens het drogingsproces.

intonachinoEr zijn frescoschilders die kiezen voor nog een derde laag, een zeer dunne pleisterlaag of ‘intonachino’. Deze laag kan gemaakt worden met zeer fijn zand, b.v. zilverzand of marmermeel en kalk. De toplaag wordt zo extra wit en kan door het fijne zand nog gladder opgebracht worden dan de gewone pleisterlaag.Naast de korrelgrootte is ook de kleur van het zand van belang. Grijzere zandsoorten, zoals ‘lommelzand’ of gelere zandsoorten geven een minder mooi resultaat. Ze beïnvloeden de luminositeit van de kleur of de algemene kleurtoon van het fresco.